جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا واقع شده و این منطقه در حقیقت واسطۀ بین سه قارۀ آسیا، اروپا و آفریقاست. اتصال شرق آسیا به غرب آسیا و اروپا با گذر از سرزمین ایران و ثبات سیاسی ایران بهترین گزینه است. توسعۀ روابط قلمروهای فرهنگی و انسانی و تمدن ایران در شرق با قلمروسازی تمدن‌های هندی و چینی، و در غرب با قلمرو تمدنی ثورانی، و در جنوب و غرب با تمدن سامی، از جمله فرصت‌های ایران برای جلب مشارکت قاره‌ای و منطقه‌ای در راستای احیا، معرفی و بهره‌برداری از آثار و ویژگی‌های مشترک فرهنگی و تمدنی و توسعۀ گردشگری محسوب می‌شود. به علاوه جمهوری اسلامی ایران موقعیتی مرکزی نسبت به کشورهای همسایه در غرب آسیا دارد و در واقع می‌تواند به‌عنوان کشوری با نسبت ژئوپلیتیکی بالا در تمامی حوزه‌های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی اطراف خود حضور داشته باشد و یا در تشکل‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی منطقه‌ای همچون OCE، اتحادیۀ اقتصادی اوراسیا، اتحادیۀ گازی و... نقش موثری ایفا کند. ایران با داشتن 15 کشور همسایه که دارای بیش از 600 میلیون جمعیت و چندین میلیارد دلار واردات و صادرات است، می‌تواند تعاملی سازنده و فعال با سازمان‌ها و نهادهای اقتصادی آسیایی و اروپایی برقرار کرده و به زنجیره‌های جدید تولید بین‌المللی و نیز تداوم جایگاه بین‌المللی در بازارهای منطقه‌ای و جهانی و توسعۀ مبادلات ترانزیت و سرزمین ایران دست یابد. تحقق این محورها نیازمند تدوین سیاست همسایگی است. به همین منظور، مؤسسۀ آینده‌پژوهی جهان اسلام با همکاری وزارت امور خارجه در نظر دارد اولین همایش ملی «ایران و همسایگان» را در دی‌ماه 1400 برگزار نماید.
دکتر سید یحیی صفوی
رئیس اولین همایش ملی ایران و همسایگان
به لحاظ جغرافیایی ایران در منطقه ای از جهان واقع شده که دارای اهمیت راهبردی است. این اهمیت، هم ناشی از مزیت های جغرافیایی و هم وجود منابع طبیعی غنی است که در رشد سیاسی و اقتصادی کشورهای منطقه و هم چنین مناطق مختلف جهان تاثیر گذار هستند. در این محیط منطقه ای ایران از قدیم یک کنشگر فعال بوده به گونه ای که در مقطعی از تاریخ این مناطق یا بخشی از آن قلمرو ایران بوده و در مقطعی دیگر در کنار سایر بازیگران از عوامل موثر در شکل گیری ترتیبات سیاسی، اقتصادی و حتی اجتماعی منطقه بوده است. این نقش به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی نمود بسیار زیادی داشته است. چرا که پس از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به فشارهای منطقه ای و جهانی علیه ایران برای به انزوا کشاندن آن، تلاش کرده است از طریق به کارگیری ابتکارت منطقه ای و جهانی نقش سازنده خود را در منطقه حفظ کند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران با الهام از ارزش های انقلابی- اسلامی خود از جمله وحدت جهان اسلام، حمایت از مستضعفین و مبارزه با استکبار جهانی و غیره سعی در افزایش انسجام بیشتر جهان اسلام داشته است. اما یکی از اساسی ترین چالش هایی که در این زمینه ایران با آن مواجه بوده تلاش بازیگران منطقه ای و به ویژه قدرت های جهانی برای مقابله با ایران و ممانعت از الهام بخشی آن در منطقه بوده است. در چنین شرایطی اهمیت گسسترش روابط با محیط پیرامونی، به خصوص همسایگان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
برگزار کنندگان
مرکز آینده پژوهی جهان اسلام
وزارت امور خارجه
دانشگاه تربیت مدرس
دانشگاه تهران
دانشگاه علامه طباطبایی
دانشگاه مازندران
پژوهشگاه دفاع مقدس
دانشگاه گیلان
دانشگاه فردوسی
دانشگاه عالی دفاع ملی
انجمن ژئوپلتیک ایران
دانشگاه جامع امام حسین (ع)
تهران
