| محیط زیست دریایی، قربانی خاموش جنگ نفت‌کش‌ها در خلیج فارس |
| کد مقاله : 1085-IAN |
| نویسندگان: |
|
رضا زیرک1، عبدالله معنوی *2 1مرکز مطالعات 2مرکز مطالعات راهبردی نداجا |
| چکیده مقاله: |
| مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۶ نوامبر (مصادف با ۱۵ آبان ماه) را روز جهانی "مقابله با آثار جنگ و درگیری‌های مسلحانه بر محیط زیست" اعلام کرد. با وجود ابزارهای قانونی متعدد حفاظتی، محیط زیست دریایی قربانی خاموش درگیری‌های مسلحانه در هشت سال دفاع مقدس در دریا بود. نگرانی عمومی در مورد هدف قرار دادن و سوءاستفاده از محیط زیست در زمان جنگ برای اولین بار در طول جنگ ویتنام به اوج خود رسید. استفاده از علف‌کش‌های سمی و در نتیجه جنگل‌زدایی گسترده و آلودگی شیمیایی ناشی از آن، خشم بین‌المللی را برانگیخت و منجر به ایجاد دو ابزار قانونی جدید بین‌المللی شد. کنوانسیون اصلاحات محیطی در سال 1976 میلادی به منظور ممنوعیت استفاده از تکنیک‌های اصلاح محیط زیست به عنوان ابزاری برای جنگ تصویب شد. پروتکل اول اصلاحی در کنوانسیونهای ژنو مصوب سال بعد، شامل دو ماده ۳۵ و ۵۵ ممنوعیت جنگ است که ممکن است باعث "آسیب‌های گسترده، طولانی مدت و شدید محیط زیستی" شود. با این حال کفایت این دو ابزار در طول جنگ تحمیلی و بالاخص در "جنگ نفت کشها" که از سال 1980 الی 1988 میلادی بود و نیز در "جنگ خلیج فارس" میان عراق و کویت که بین سال‌های 1990 و 1991 میلادی بود، مورد تردید قرار گرفت. آلودگی گسترده ناشی از انهدام نفت کشها و تخریب عمدی بیش از ۶۰۰ حلقه چاه نفت در کویت توسط ارتش عراق، منجر به خسارت‌های زیست محیطی به میزان بیش از ۸۵ میلیارد دلار گردید. نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با بهره گیری از طرح های پدافندی در دریا، نه تنها موفق به پیشگیری از خسارات بیستر زیست محیطی در طول جنگ تحمیلی گردید، بلکه با برقراری امنیت لازم و اسکورت بیش از ده هزار فروند شناور در دریا، امکان سیاست گذاری لازم در راستای اقتصاد جنگ توسط مسئولین کشور را هموار نمود. |
| کلیدواژه ها: |
| محیط زیست دریایی، جنگ نفت کشها، اسکورت کاروان، کنوانسیونهای مخاصمات مسلحانه در دریا |
| وضعیت : مقاله برای ارائه شفاهی پذیرفته شده است |